13/04/2023 - Resultaten onderzoek ongewenste zwangerschap in de huisartsenpraktijk in Noord-Nederland

In Nederland speelt de huisarts een belangrijke rol in de zorg bij ongewenste zwangerschap. Niet alleen bij de zorg tijdens en na de ongewenste zwangerschap, maar ook bij de preventie ervan. Fiom heeft samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en het Amsterdam Universitair Medisch Centrum (AUMC) onderzoek gedaan naar hoeveel ongewenst zwangere vrouwen* hun huisarts bezoeken, welke psychosociale klachten zij ervaren en naar hun anticonceptiegebruik. De resultaten zijn gepubliceerd in het internationale wetenschappelijk tijdschrift Family Practice.

*en andere personen die zwanger kunnen raken.

Onderzoek OZ huisartsen

Zorggegevens van huisartsenpraktijken

Naar schatting wordt wereldwijd 1 op de 16 vrouwen per jaar ongewenst zwanger. Het is onbekend hoeveel vrouwen in Nederland hun huisarts bezoeken voor begeleiding bij een ongewenste zwangerschap; dit wordt niet centraal geregistreerd. In dit onderzoek proberen we hier meer zicht op te krijgen door gebruik te maken van geregistreerde zorggegevens vanuit het Academisch Huisarts Ontwikkel Netwerk (AHON). Van de 58 aangesloten huisartsenpraktijken in Noord-Nederland hebben we over de periode 2015-2019 gegevens over zwangerschap, psychosociale klachten en anticonceptiegebruik geanalyseerd.

Onvoldoende kennis over psychosociale klachten

Een ongewenste zwangerschap is meestal een ingrijpende ervaring, die van invloed kan zijn op de mentale gezondheid van vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat het meemaken van een zwangerschapsafbreking geen psychiatrische problemen veroorzaakt. Sommige vrouwen geven echter wel aan dat zij psychosociale klachten ervaren na het afbreken van een zwangerschap. Dit blijkt onder andere uit de online begeleiding Abortusverwerking van expertisecentrum Fiom. In dit onderzoek bestuderen we deze psychosociale klachten, omdat hier nog weinig over bekend is. Het onderzoek dat er is, richt zich alleen op vrouwen die kozen voor het afbreken van de zwangerschap. Wij richten ons zowel op hen als op vrouwen die kozen voor het voldragen van de zwangerschap.

Resultaten

Vrouwen die ongewenst zwanger waren zijn vergeleken met vrouwen die gewenst zwanger waren en met vrouwen zonder zwangerschap. In totaal zijn de gegevens van 74.128 vrouwen geanalyseerd in de leeftijd van 15 tot 49 jaar. Van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd (15-49 jaar), die zich bij de huisarts hebben gemeld, heeft 1.6% een ongewenste en 11.8% een gewenste zwangerschap meegemaakt. Vrouwen met een ongewenste zwangerschap ondervonden significant vaker psychosociale klachten tijdens en na de zwangerschap dan vrouwen met een gewenste zwangerschap. Deze klachten zijn: acute stress, nerveus en gespannen voelen, sombere gevoelens, problemen in de woonsituatie, slechter geheugen en relatieproblemen met de partner. Vergeleken met vrouwen zonder zwangerschap, bleken vrouwen met een ongewenste zwangerschap significant vaker een anticonceptie consult te hebben met de huisarts en kregen zij significant meer verschillende anticonceptiemethoden voorgeschreven.

Wat leren we hiervan voor de praktijk?

Een groot deel (ongeveer 80%) van de vrouwen met een ongewenste zwangerschap klopt aan bij de huisarts voor hulp. Het is belangrijk dat de huisarts op de hoogte is dat psychosociale klachten zich kunnen voordoen bij vrouwen met een ongewenste zwangerschap. Goede nazorg is belangrijk, omdat de klachten vooral tijdens en na de zwangerschap ontstaan.
Vrouwen met een ongewenste zwangerschap wisselen vaker van anticonceptiemiddel dan vrouwen zonder zwangerschap. Dit vraagt dus ook om extra alertheid en goede begeleiding van de huisarts, vooral tijdens het wisselen van een anticonceptiemiddel.

Internationale publicatie

Ons onderzoek is gepubliceerd in het internationale wetenschappelijk tijdschrift Family Practice. Zo zijn onze bevindingen toegankelijk voor huisartsen binnen en buiten Nederland. Lees hier de samenvatting van het artikel (in het Engels).