Miranda Bos werkt sinds 2016 als medisch maatschappelijk werker bij het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) en deelt haar ervaringen op het gebied van ongewenste zwangerschappen in het ziekenhuis. 

Hoe vaak komt bij jullie voor dat een vrouw haar zwangerschap vlak voor of bij de bevalling ontdekt?

Dat kan ik niet precies zeggen, het komt onregelmatig voor en ik ben niet bij alle situaties betrokken. Afgelopen tijd ineens drie keer in een paar weken tijd, dat was wel toevallig. De ene keer is het echt totaal onverwachts, komt een vrouw met buikpijn binnen en blijkt weeën te hebben. Een andere keer vermoedde ze wel iets, heeft een test gedaan maar die bleek negatief, een tijd later blijkt ze dan hoogzwanger. We krijgen ook wel eens een vrouw die het twee keer overkomt.

Wie overkomt dit?

Het overkomt vrouwen in alle lagen van de bevolking. Het zegt niets over wie jij bent als mens, je hebt niets verkeerd gedaan, het overkomt je en je hebt er hulp bij nodig.

Wat zie je voor reacties bij de vrouwen?

Shock, hoe kan het dat ik dit niet gemerkt heb. En heel veel onzekerheid: kan ik dit wel? Is mijn huis goed genoeg? Kan ik deze verantwoordelijkheid wel dragen? Hoe zal mijn omgeving reageren? Het heeft een enorme impact. Je hebt plotseling een baby in handen, je loopt negen maanden achter de feiten aan. Er komt ook praktisch veel op deze vrouwen af, zoals de babyuitzet, een naam bedenken, aangifte doen, er is niks geregeld.

Wat kan jij voor ze doen?

Belangrijkste is aansluiten bij de vrouw, het gesprek aangaan. Ik ga er open in en laat ze vooral vertellen wat ze overkomen is. Een beschuldigende toon moet voorkomen worden. Dus niet vragen “hoe heeft dit kunnen gebeuren?” Alle vragen die een ander heeft, stel de vrouw zichzelf ook wel. Hoe het kan? Iemand vertelt bijvoorbeeld dat ze wel wat voller werd, maar dacht dat het kwam doordat ze teveel at. Het doet me zo denken aan dat programma Mindfuck, ken je dat? Wat geen optie is bestaat niet. Als vrouwen blijven menstrueren, ook nog de pil slikken, dan bestaat een zwangerschap gewoon niet. Je geeft andere verklaringen aan wat je voelt.

Sommige vrouwen voelen meteen een binding met het kind. Maar soms ook niet, dat heeft tijd nodig. Ik vertel ze dat dat oké is, dat dat vaker gebeurt. Sowieso is de begintijd niet altijd zoals die roze wolk in de bladen, ook niet voor vrouwen die bewust zwanger zijn en dat is een behoorlijk taboe. Dus dat kan zeker het geval zijn als je niet wist dat je zwanger was en die negen maanden gemist hebt. Dat je misschien niet gelijk weet wat je met de situatie aanmoet is een normale reactie op een abnormale situatie. Dan helpt het dat iemand je tijd geeft om te landen en samen met jou kijkt wat er nodig is, zowel qua emotionele als praktische steun.

Wanneer wordt het maatschappelijk werk van het ziekenhuis er bij betrokken?

Wij worden gevraagd als de vrouw hulp wil maar ook om mee te kijken of een vrouw het aankan. Hoe reageert de moeder op de situatie waarin ze is gekomen, hoe is haar netwerk en hebben wij er vertrouwen in dat ze veilig met het kind naar huis kan gaan. Dat doen we niet vanuit het idee dat een vrouw die de zwangerschap laat ontdekt niet voor haar kind zou kunnen zorgen. Maar meer vanuit onze kennis dat het een hele grote impact heeft, dat moet wel landen. Het gaat naast de zorg voor het kind, ook om de zorg voor de moeder en eventuele partner.

Welke houding is van belang bij deze situaties?

Als maatschappelijk werker past het bij je beroepshouding om neutraal te zijn naar de vrouw, ik laat wat ik vind er buiten. Reacties van ongeloof of twijfel op het verhaal van een vrouw bieden haar geen steun en oplossing. Je hebt als omgeving de keus om ze niet uit te spreken. Het is mooi wanneer de omgeving en de hele keten aan professionals waar de vrouw mee te maken krijgt allemaal dezelfde taal spreekt en dezelfde open houding heeft.