Afstandsdossier en dossierinzage
In de periode dat jij een kind kreeg en het afstond ter adoptie, is in de meeste gevallen het een en ander vastgelegd. Van deze gegevens is een dossier opgebouwd, het afstandsdossier. Dit dossier gaat over jou als afstandsmoeder en de redenen waarom je afstand hebt moeten doen. Het bevat informatie over de procedure die je als afstandsmoeder hebt gevolgd en je overwegingen tot het afstaan. Als het dossier is bijgehouden door de instelling waar het kind geboren is, staat er soms ook informatie in over de eerste maanden van het leven van het kind.
Soms wil je als afstandsmoeder je afstandsdossier inzien. Je wilt bijvoorbeeld weten of de informatie die erin staat, klopt. Of je bent veel vergeten en hebt behoefte er meer bij stil te staan en te verwerken wat er gebeurd is. Het kan ook zijn dat je inmiddels contact hebt met je kind, en samen terug wilt naar die tijd.
In Nederland is een flink aantal afstandsdossiers terug te vinden. Dit dossier is van de afstandsmoeder. Je kunt het als afstandsmoeder dus altijd opvragen en onder begeleiding van een hulpverlener inzien. Ook kun je een kopie meekrijgen als je dat wilt.
Fiom bezit afstandsdossiers van de afstandsmoeders waar een Fiom hulpverlener bij betrokken is geweest. Daarnaast beheert Fiom de afstandsdossiers van moederhuizen Valkenhorst (voorheen Moederheil genoemd) en kaarten van de Vroedvrouwschool. Het inzien van afstandsdossiers is gratis. Verder heeft Fiom een overzicht van vindplaatsen van afstandsdossiers. In Nederland zijn de dossiers vanaf 1956 bijgehouden. Helaas is na die tijd nog een aantal dossiers verloren gegaan. Daardoor is niet ieder afstandsdossier te vinden.
Wil je niet online je dossier opvragen, dan kun je tussen 9.00 en 17.00 uur (maandag t/m vrijdag) bellen met het Landelijk Zoekteam van Fiom: 088 126 49 64.
Het komt voor dat het afgestane kind het afstandsdossier wil inzien. Meestal maakt de geadopteerde deze stap als zijn afstandsmoeder niet reageert op verzoek om contact of als ze heeft laten weten geen contact te willen. Soms is dossierinzage de start van een zoekactie. De organisatie die de inzage regelt zal de afstandsmoeder vragen of ze bezwaar tegen inzage heeft.
Als je als afstandsmoeder geen toestemming geeft voor inzage, krijgt het kind geen inzage in het dossier. Wel kunnen afstammingsgegevens aan het kind worden verstrekt. Hier kan je bezwaar tegen maken. Er wordt dan een belangenafweging gemaakt. Jouw bezwaar wordt alleen gehonoreerd als jij zulke zwaarwegende belangen hebt dat deze opwegen tegen het recht van het kind om achter zijn of haar afstammingsgegevens te komen.
In de wet wordt niet geregeld wanneer het kind recht heeft op zijn of haar afstammingsinformatie. Fiom baseert zich daarom op uitspraken van de Hoge Raad.
In de jaren negentig heeft de Hoge Raad over het recht van inzage een aantal arresten gewezen. Deze staan bekend als de Valkenhorstarresten. De Hoge Raad heeft toen besloten dat het recht op respect voor het privé leven van de moeder moet worden afgewogen tegen het recht van een kind op afstammingsgegevens, waarbij het recht van het kind zwaarder weegt dan dat van de moeder. Welke informatie precies onder afstammingsgegevens wordt verstaan is nooit wettelijk vastgelegd.
Deze gegevens kan Fiom aan jouw afgestane zoon of dochter geven, ook als jij bezwaar hebt. Fiom doet dit pas nadat er contact met jou is geweest. Je krijgt altijd de mogelijkheid te reageren of eerst zelf je dossier in te zien als je dat wilt.